Devrimci Atatürk'ü anlamak

Kurtuluş Savaşı'nın ilk algısı: "Atatürk vatanı işgal ordularından kurtardı"

Bu bir doğru...

Lâkin yanısıra önemli bir ideoloji var: Emperyalizme karşı bir duruş.

Atatürk, Sivas Kongresi’nde Türkiye’nin kaderini, geleceğini küçük bir grupla tartışırken bir Alman gazetecisi Mustafa Kemal’in resmini çekiyor; Sanki Parisli bir büyük burjuva veya Londralı banker; öyle görünüyor giyimiyle... 

 

Alman gazeteci Mustafa Kemal’e soruyor: 

- Siz burada bir Batılı centilmen görünümündesiniz, Batı kültürünü simgeliyorsunuz; oysa, askerleriniz Ege’de, Batılı güçlerle savaşıyor, burada bir çelişki yok mu?”

Mustafa Kemal’in cevabı özetle şöyledir:

- Hayır, çelişki yok. Batı emperyalizmine karşı en güçlü savunma Batı kültürüdür.

Bana göre bugünkü devrimcilerin ve karşı-devrimcilerin iyi anlaması gereken bir ayrım.

Burada önemli bir nüans var; Mustafa Kemal, Batı emperyalizmine karşı savaşıyor, ama Batıya düşman değil. Emperyalizmin panzehiri yine Batı kültürüdür. Eğer siz bu kültüre sahip olursanız, değil Batı, kimse sizi sömüremez.

Kurtuluş Savaşı’nın ruhu, ülküsü, varlık gerekçesi buydu...

Sivas Kongresi’nden yola çıkıp Ankara’ya gelen Mustafa Kemal, Dikmen’de kendisine ne yapmak niyetinde olduğu sorulduğunda, devrimci projesini ve geleceği kısaca şöyle özetliyor:

"Bir toplumun üyeleri düşünür kılınmadıkça toplum her yöne sevk edilebilir!"

  

1922’de savaşı kazandıktan sonra Bursa’da, ilk verdiği beyanlardan birinde öğretmenlere şöyle hitap ediyor.  

 

"Milli kurtuluş ancak eğitimle mümkündür"

 

1923’te Cumhuriyetin kuruluş yılında, İzmirli annelerle yaptığı bir sohbet sırasında; 

"okuldan önce, okulda, okuldan sonra hayat boyu eğitim" diyor. 

 

Mustafa Kemal "eğitimi ve toplumu değiştirmeden, kültürü geliştiremeyiz" düşüncesindeydi. 

İngiliz Büyükelçisi Lindsay 1925’te Londra’ya gönderdiği önemli raporunda;

 

"Dikkat ediniz, Türkiye’de bir hükümet darbesi olmadı, Türkiye’de bir kültür devrimi başladı; gönülleri, gözleri Japon örneğindedir, tepeden tırnağa her şeyi değiştirecekler, hazır olun" diyordu.

Leon Ostrorog adlı bir hukuk alimi Angora Reformu adlı kitabında şöyle diyor; 

"Türk devrimi, dünyada eşi bulunmayan en büyük devrimlerden biridir; çünkü ‘Medeni Kanununu’ değiştirmiştir ve ilk olarak insan bile sayılmayan kadına vatandaş kimliği vermiştir"

Atatürk bir mecliste sorar: "Türkiye ne zaman kurtulur?" 

Toplantıya katılanların büyük bölümü, "Efendim zaten kurtulmuştur, siz başımızdasınız" derken; Üniversitenin felsefe bölümünden yeni mezun Hasan Ali Yücel,

 

 "Türkiye Cumhuriyeti bir kurtarıcıya muhtaç olmadığı zaman kurtulmuş sayılabilir." Der.  

 

Ve Atatürk’ün "Bu genç adama dikkat edin, onu ilk fırsatta Milli Eğitim Bakanı yapalım" dediği söylenir.

(Prof. Dr. Bozkurt Güvenç, 22 Ocak 2004 Ankara TÜBA Konferansları kitapçığı.)